İlişkinizde Gaslighting yaşıyor olabilir misiniz?

İlişkiler, bir terazinin iki kefesindeki denge mücadelesi gibidir. Hissettiğiniz sevgi, aldığınız sorumluluk, verdiğiniz ve duyduğunuz güven terazideki dengenizi zaman zaman değiştirebilir. Ancak bazen öyle anlar gelir ki taşıdığınız yükün giderek ağırlaştığını ve sizi dibe çektiğini fark edersiniz. Böyle bir süreçten geçiyorsanız belki de ilişkinize uzaktan bakma ve manipüle edilip edilmediğinizi sorgulama zamanınız gelmiştir. Öyleyse, adına gaslighting denen bu psikolojik şiddet ve manipülasyon şeklini, gelin biraz daha yakından inceleyelim.

Gaslighting kavramı ilk kez, İngiliz yazar Patrick Hamilton’un 1938 yılında yazdığı ‘Gas Light’ oyunu ile ortaya çıkmıştır. Oyun, gaz lambasının ışığını eşinden habersiz her gün yavaş yavaş azaltan bir adamın, bu yaptığını gizleyerek, eşini böyle bir durumun olmadığına inandırmaya çalışması ve en sonunda da kadının gerçeklik algısını yitirmesini konu ediniyor.

Günümüzde ise ‘Gaslighting’ ikili ilişkilerde çeşitli sindirme taktikleri kullanarak karşı tarafın gerçeklik algısının bozulmasına, kendinden şüpheye düşmesine ve suçlu hissetmesine sebebiyet veren manipülasyonlar bütünü olarak adlandırılıyor.

Gaslighting’in 5 işareti 

Aşağılamak: En bilindik manipülasyon taktikleri arasındadır. Bir davranış ya da düşüncenizin partneriniz tarafından eleştiri sınırlarının dışında, aşağılanması, küçük görülmesi ve değersizleştirilmesi en bariz gaslighting işaretlerinden biridir.

İnkar: Partneriniz söylediği bir sözü ya da yaptığı bir davranışı, bir süre sonra güncel çıkarlarıyla bağdaşmadığı için inkar ediyor ve sizi şüpheye düşürüyorsa Gaslighting yaşıyor olabilirsiniz.

Yalan: Durumu kurtarmak için sık sık yalana başvuran, hatta bazen yalanlarını bile türlü manevralarla savunan, söylediği yalanlara gerekçe olarak sizin anlayışsızlığınızı öne süren biriyle birlikteyseniz dikkatli olun. Muhtemelen gaslighting altındasınız.

Suçluluk hissi: Bu tarz insanlar, ilişki içinde yaşanan sorunlara çözüm üretmeye değil, suçlu bulmaya meyillidirler. Eğer karşınızdaki kişi en küçük bir pürüzde tüm sorumluluğu sizin omzunuza yüklüyor ve sizde kronik bir suçluluk hissi yaratıyorsa gaslighting çanları çalıyor demektir.

Çarpıtmak: Partneriniz, ağzınızdan çıkan her kelimenin altında başka anlamlar arıyor, size sürekli kendinizi açıklama gereği hissettiriyorsa ortada kasıtlı bir çarpıtma durumu olabilir. Bu tip kişiler, söylenen sözleri farklı yöne çekmeye ve karşısındakini mahcup etmeye bayılırlar. Kendilerine gaslighting ustası demek de yanlış olmayacaktır.

Gashlighting ustalarının en sık kullandığı cümleler

Birliktelik yaşadığınız kişiden bu tip cümleleri sık sık duyuyorsanız ilişkinizi gözden geçirmenizde fayda var demektir:

 “Çok abartıyorsun, bunda bir şey yok ki!”

“Sana öyle geliyor.”

“Hafızanda sorun var herhalde.”

“Yine kafanda kurmuşsun sen!”

“Alt tarafı şaka yaptım, ne kadar büyüttün!” 

“Ben onu o anlamda söylemedim.”

“Sinirliyken çıktı ağzımdan, niye bu kadar ciddiye aldın?”

“Daha senin için ne yapmamı bekliyorsun?”

“Bu kadar küçük şeylere takılma…”

“Sana ne kadar değer verdiğimi görmüyorsan o senin sorunun.”